นายนเรศ ฝีปากเพราะrnผู้อำนวยการสำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรที่ 6 จ.เชียงใหม่rnกล่าวว่าตามที่กรมส่งเสริมการเกษตร ได้ดำเนินการประกวดแปลงใหญ่ดีเด่นระดับประเทศrnประจำปี 2561 นั้นแปลงใหญ่ข้าวตำบลบ้านตุ่น อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา นำนวัตกรรมมาใช้rnต่อยอดการวิจัย เพิ่มมูลค่าผลผลิตและใช้ตลาดนำการผลิต จึงได้รับรางวัลที่ 3rnระดับประเทศ

ความเป็นมาของแปลงใหญ่ข้าวบ้านตุ่น

เริ่มต้นจากการนำเอาปัญหาที่เกิดขึ้นในชุมชนrnมีการตรวจเลือดหาสารพิษและสารเคมีตกต้าง เมื่อปี 2532 ต.บ้านตุ่นrnมีจำนวนครัวเรือนประมาณ 1,600 ครัวเรือน มีประชากร 4,462 คน ตรวจพบสารพิษตกค้างในเส้นเลือด 90 % ของประชากรทั้งหมด สมาชิกในชุมชนจึงได้ร่วมโครงการลดrnละ เลิก สารเคมี จากปี 2532 – 2540 และต่อจากนั้น ปี 2541 – 2550 ได้รวมกลุ่มเป็นกลุ่มทำข้าวอินทรีย์rnปี 2539 ได้นำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ ต่อมาในปี 2550 ได้จดทะเบียนเป็นวิสาหกิจชุมชนกลุ่มผลิตข้าวอินทรีย์บ้านดอกบัวrnมีสมาชิกกลุ่ม 15 ราย จนถึงปี 2556 มีสมาชิก 169 รายและได้จัดตั้งเป็นกลุ่มสหกรณ์การเกษตรปฏิรูปที่ดินบ้านบัวจำกัด

          ปี 2559rnกรมส่งเสริมการเกษตร โดยสำนักงานเกษตรจังหวัดพะเยาและสำนักงานเกษตรอำเภอเมืองพะเยาrnได้ส่งเสริมและสนับสนุนให้กลุ่มเข้าร่วมโครงการระบบส่งเสริมเกษตรแบบแปลงใหญ่rnเนื่องจากกลุ่มผู้ปลูกข้าวประสบปัญหาเรื่องต้นทุนการผลิตที่สูงrnจึงมีการคิดแนวทางการลดต้นทุน ให้เกษตรกรในแปลงใหญ่ทำบัญชีต้นทุนการทำการเกษตรrnนำสมาชิกมาอบรม เรื่องการลดต้นทุนต้นทุน ให้ทำปุ๋ยหมัก ชีวภาพ ไตรโคเดอร์ม่าrnจุลินทรีย์หน่อกล้วย ทำปุ๋ยหมักกอง เก็บเมล็ดพันธุ์เอง เพิ่มผลผลิตrnมีการทำนาอินทรีย์อย่างเต็มรูปแบบในชุมชน (พื้นที่ไข่แดง) และพื้นที่ข้าวปลอดภัยตามมาตรฐาน GAP (พื้นที่ไข่ขาว) และทางกลุ่มฯได้มีการรับซื้อผลผลิตจากสมาชิกเกษตรกรแปลงใหญ่ โดยรับซื้อข้าวเปลือกหอมมะลิส่วนต่างที่สูงกว่าราคาตลาดrnกิโลกรัมละ 2 บาท โดยสหกรณ์การเกษตรปฏิรูปที่ดินบ้านบัวจำกัดrnเพื่อดำเนินการแปรรูปส่งข้าวขาวขาย กิโลกรัมละ 50 บาท ข้าวกล้อง กิโลกรัมละ 70 บาทrnข้าวไรซ์เบอร์รี่ กิโลกรัมละ 80 บาท ปัจจุบันมีตลาดหลักคือrnมูลนิธิแม่ฟ้าหลวงพระตำหนักดอยตุง ทางกลุ่มแปลงใหญ่ส่งให้เดือนละ 1,350 กิโลกรัม นอกจากนี้แล้วยังส่งจำหน่ายชุมชนสหกรณ์กรุงเทพมหานครrnภาคเอกชนและเครือข่ายต่างๆ ผลิตภัณฑ์เด่น คือ ข้าวมงคล (ข้าวหอมมะลิอินทรีย์แท้) เหมาะสำหรับผู้รักและห่วงใยสุขภาพrnนอกจากนี้แล้ว ได้นำข้าวท่อนปกติขาย กิโลกรัมละ 13 บาท เมื่อนำมาแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่าโดยทำสบู่rnแชมพู ลิปสติก สามารถเพิ่มมูลค่าเป็นกิโลกรัมละ 800 บาท ส่วนรำข้าวนำไปเลี้ยง สุกรrnไก่ และแกลบที่เหลือจากการสีทำเป็นพลังงานทดแทน (เตาแกลบชีวมวล) และขี้เถ้าแกลบทำปุ๋ยใส่ในนาข้าวrnสมาชิกมีการใช้ข้าวอย่างคุ้มค่าและไม่มีสิ่งเหลือตกค้าง (Zero waste)

จุดเด่นและความภาคภูมิใจ

แปลงใหญ่ข้าวตำบลบ้านตุ่น อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา มีพื้นที่rn3,500 ไร่ สมาชิก 385 ราย จำหน่ายผลผลิตข้าวคิดเป็นมูลค่า 2.4 ล้านบาท/ฤดูกาลปลูกrnโดยมีนายสวัสดิ์ ปานา เป็นผู้จัดการและได้ทำงานบูรณาการร่วมกับศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร(ศพก.)บ้านตุ่นrnที่มีนายบาล บุญก้ำ เป็นประธานและเป็นแหล่งเรียนรู้ให้สมาชิกแปลงใหญ่ เพื่อการพัฒนาการผลิตข้าวอินทรีย์rnโดยจุดเด่นและความภาคภูมิใจของแปลงใหญ่บ้านตุ่น ได้แก่ การลดต้นทุนการผลิต 20 % เพิ่มประสิทธิภาพการผลิตrn20 % โดยการบริหารจัดการน้ำให้แก่สมาชิกขุดสระขนมครกทุกรายเพื่อเป็นแหล่งน้ำrnพร้อมทั้งนำนวัตกรรมและต่อยอดการวิจัย ได้มีการพัฒนาคุณภาพสู่การรับรองอินทรีย์และrnGAP ร้อยละ 80 นำหลักการตลาดนำการผลิตมาวางแผนการผลิตให้แก่สมาชิกและเชื่อมโยงการตลาดทุกเครือข่ายrnสร้างแบรนด์สินค้าและเปลี่ยนจากผลผลิตวัตถุดิบไปสู่สินค้านวัตกรรมrnลดความเสี่ยงการผลิตพืชเชิงเดี่ยวพัฒนาไปสู่การท่องเที่ยวเชิงเกษตร มีการอนุรักษ์ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม สุขภาพและคุณชีวิตของคนในชุมชนดีขึ้นrnมีความรักสามัคคี มีรายได้อย่างต่อเนื่อง